ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی به یکی از سوژه‌های داغ و پرخبر جهان تبدیل شده که نقش پول را در زندگی دیجیتالی ما بر عهده گرفته‌ است. در واقع، دنیا در حال حرکت به سمتی است که احتمال این‌که ارز دیجیتال به پول رایج در بسیاری از کشورها تبدیل شود، بسیار بالاست. با استفاده از کریپتو نه‌تنها می‌توان کسب درآمد کرد، بلکه می‌توان محدودیت‌های موجود برای پرداخت در سراسر جهان را از بین برد. از این رو، بسیاری از افراد علاقه‌مند به خرید و نگهداری ارزهای دیجیتال هستند، اما ارز دیجیتال چیست؟ چه تفاوتی با پول عادی دارد و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن چیست؟

در این مقاله از آکادمی پیت‌پین برای فهم بهتر ارز دیجیتال، ابتدا مفهوم و کاربرد آن در زندگی‌مان را بررسی کرده‌ایم و می‌خواهیم با تعاریف ساده به سؤال ارز دیجیتال چیست؟ پاسخ دهیم و سپس بهترین ارزهای دیجیتال حال حاضر بازار کریپتوکارنسی را معرفی کنیم.

ارز دیجیتال چیست؟

ارز دیجیتال یا رمزارز، پولی است که با کمک الگوریتم‌های رمزنگاری‌شده بین کاربران مبادله می‌شود. رمزنگاری شدن این پولِ دیجیتال، باعث متمایز شدن آن با پول فیات (اسکناس‌های فعلی مثل دلار) و جلوگیری از جعل پول می‌شود. بسیاری از ارزهای دیجیتال بر پایه شبکه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بلاک چین هستند؛ دفتر توزیع‌شده‌ای که توسط یک شبکه مجازی مدیریت می‌شود. برخلاف ارزهای فیات که توسط دولت چاپ می‌شوند، ارزهای دیجیتال مالک خاصی ندارند. این ویژگی باعث می‌شود تا از دست‌کاری و مداخلات دولت‌ها مصون بماند.

مفهوم کریپتوکارنسی

ارز دیجیتال نقش پول را در فضای دیجیتال ایفا می‌کند. به عبارت دیگر، رمزارزها وجود فیزیکی ندارند و فقط در فضای بلاک چین تعریف شده‌اند. ارزهای دیجیتال، رمزنگاری‌شده هستند و امکان پرداخت امن را به‌صورت آنلاین فراهم می‌کنند. اکثر رمزارزها به صورت توکن‌های مجازی ارائه و با ورودی اطلاعات وارد فضایی به نام دفترکل می‌شوند. رمزنگاری به الگوریتم‌های و تکنیک‌های رمزگذاری مختلفی گفته می‌شود که از این ورودی‌ها محافظت می‌کنند، مانند رمزگذاری منحنی بیضوی، جفت کلید عمومی-خصوصی و توابع هش.

 

تاریخچه ارز دیجیتال

آیا می‌دانید اولین ارز دیجیتال چیست؟ اولین رمزارز مبتنی بر فناوری بلاک چین، ارز دیجیتال بیت‌کوین بود که هنوز هم یکی از محبوب‌ترین و باارزش‌ترین رمزارزهاست. امروزه هزاران رمزارز با ویژگی و کاربردهای مختلف وجود دارند. برخی از این ارزهای دیجیتال، کلون (Clone) یا فورک (Fork) از بیت‌کوین هستند، درحالی‌که بسیاری دیگر از آن‌ها از پایه طراحی و خلق شده‌اند که به آن‌ها کوین می‌گویند.

برخی از ارزهای دیجیتال که در رقابت با بیت‌کوین ایجاد شدند به‌عنوان آلت کوین شناخته می‌شوند. آلت کوین شامل ارزهای دیجیتالی مثل کاردانو و اتریوم هستند. در حال حاضر، ارزش کل ارزهای دیجیتال موجود حدود ۲٫۵ تریلیون دلار است. بیت‌کوین به‌عنوان پرچم‌دار ارزهای دیجیتال در زمان انتشار این مقاله بیش از ۴۵% ارزش کل بازار را در اختیار دارد.

نکته‌ی مهم:برخی از رمزنگاری‌های استفاده‌شده در ارزهای دیجیتال در اصل برای کاربردهای نظامی ساخته‌شده‌اند. دولت‌ها زمانی با استفاده از اطلاعات رمزنگاری‌شده در تلاش برای پایه‌ریزی برنامه‌های جدیدی بودند، اما به دلیل تضاد این هدف با آزادی بیان، حق استفاده از فناوری رمزنگاری‌شده برای سایر مردم جهان هم فراهم شد.

معروف ترین ارزهای دیجیتال

تعداد ارزهای دیجیتال بسیار زیاد است؛ به‌گونه‌ای که اگر بخواهیم آن‌ها را فهرست کنیم، لیست بلند و بالایی ایجاد می‌شود، اما تعدادی از آن‌ها بسیار معروف و شناخته شده هستند که در زیر آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

بیت کوین

بیت کوین اولین ارز دیجیتال جهان است که در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد. در حال حاضر، بیت کوین جزو محبوب‌ترین ارزهای دیجیتال بوده و بسیار ارزشمند است. این ارز دیجیتال توسط ساتوشی ناکاموتو به وجود آمد که البته این اسم، نام یک شخص نیست! بلکه نام مستعار گروهی از افراد است که هنوز هویت اصلی آن‌ها فاش نشده است.

اتریوم

اتریوم در سال ۲۰۱۵ توسعه یافت و حالا به‌عنوان یکی از بلاک چین‌های معروف شناخته می‌شود. این بلاک چین دارای ارز دیجیتال بومی خود به نام اتر (ETH) است و پس از بیت کوین بزرگ‌ترین ارز دیجیتال جهان به شمار می‌رود.

لایت کوین

لایت کوین ارزی شبیه بیت کوین است، اما با سرعت بیشتری نسبت به بیت کوین برای توسعه نوآوری‌های جدید، حرکت کرده است.

ریپل

ریپل یک سیستم دفترکل توزیع شده است که در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد. ریپل می‌تواند نه‌تنها ارزهای دیجیتال، بلکه برای ردیابی انواع مختلف تراکنش‌ها، استفاده شود. شرکت توسعه‌دهنده آن با بانک‌ها و مؤسسات مالی مختلف همکاری کرده است.

مزایا و معایب ارز دیجیتال چیست؟

تا بدینجا توضیح دادیم که کریپتوکارنسی چیست و دارای چه مفاهیمی است. در این بخش می‌خواهیم راجع به مزایا و معایب ارز دیجیتال صحبت کنیم. مزایا و معایب آن در جدول زیر خلاصه شده است:

در ادامه بیشتر آن‌ها را توضیح می‌دهیم:

مزایای ارز دیجیتال

کریپتوکارنسی الگویی جدید و غیرمتمرکز برای پول است. در این سیستم، واسطه‌های متمرکز مانند بانک‌ها و مؤسسات پولی در جریان تراکنش‌ها نقشی نداشته و وجودشان نیز ضروری نیستند. این موضوع بحران‌های موجود در فضای بانکی دولت‌ها را از بین می‌برد؛ اگر به یاد داشته باشید در سال ۲۰۰۸ بزرگ‌ترین بحران جهانی با شکست بانک‌های سرمایه‌گذاری بزرگ در ایالات متحده، رخ داد. ارزهای دیجیتال از این اتفاق جلوگیری می‌کند.

در دنیای ارزهای دیجیتال هیچ واسطه و شخص ثالثی وجود نداشته و انتقال وجه به طور مستقیم بین دو طرف معامله صورت می‌گیرد. چنین انتقال‌های غیرمتمرکزی با استفاده از کلید‌های عمومی و خصوصی و الگوریتم‌های اثبات کار و اثبات سهام انجام می‌شوند.

ازآنجایی‌که ارزهای دیجیتال از واسطه‌های شخص ثالث استفاده نمی‌کنند، انتقال ارز دیجیتال بین دو طرف معامله بسیار سریع‌تر از انتقال پول به شکلی معمولی انجام می‌شود. وام‌های فلش (Flash) در دیفای نمونه‌ای عالی ازاین‌گونه نقل‌وانتقالات غیرمتمرکز هستند. این وام‌ها که بدون وثیقه پشتوانه پردازش می‌شوند، در عرض چند ثانیه قابل دریافت و استفاده هستند.

سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال می‌تواند سودمند باشد. ارزش بازارهای رمزارزی در دهه گذشته به طور سرسام‌آوری افزایش‌یافته و به حدود ۲ تریلیون دلار رسیده است. تا جولای ۲۰۲۳، بیت کوین در بازارهای ارز دیجیتال بیش از ۵۶۵ میلیارد دلار ارزش داشت.

علاوه‌براین موارد، با استفاده از ارزهای دیجیتال، انتقال پول از کشوری به کشور دیگر بسیار آسان شده است. برای مثال، شما می‌توانید از کشور ایران تعدادی بیت کوین را به دورترین نقطه جهان بفرستید و شخص موردنظر در مقصد آن را به‌راحتی به ارز رایج محلی خود تبدیل کند.

معایب ارز دیجیتال

اگرچه ارزهای دیجیتال دارای مزایای زیادی هستند، اما نمی‌توان آن‌ها را بدون عیب‌ونقص معرفی کرد. همانند هر فناوری دیگر، بلاک چین و ارزهای دیجیتال نیز معایبی دارند، اما معایب کریپتوکارنسی چیست؟

با این‌که تراکنش‌های انجام شده با ارزهای دیجیتال، ناشناس هستند، اما آژانس‌هایی مانند اداره تحقیقات فدرال (FBI) می‌توانند آن‌ها را دنبال کرده و اشخاص را شناسایی کنند. این موضوع امکان ردیابی تراکنش‌ها را به دولت‌ها  فراهم می‌کند.

کریپتوکارنسی به ابزاری محبوب برای مجرمان برای فعالیت‌های مجرمانه مانند پول‌شویی و خریدهای غیرقانونی تبدیل شده‌اند. برای نمونه، شخصی به نام Dread Pirate Roberts بازاری را برای فروش مواد مخدر در دارک وب راه‌اندازی کرده و بسیار شناخته شده بود. همچنین، هکرها نیز علاقه زیادی به رمزارزها داشته و از آن‌ها برای باج‌افزارها استفاده می‌کنند.

در تئوری، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند، اما در واقعیت، بسیاری از ارزهای دیجیتال بزرگ جهان در اختیار تعداد افراد خاصی هستند که به نام نهنگ شناخته می‌شوند. این موضوع با ماهیت غیرمتمرکز بودن ارزهای دیجیتال در تناقض است.

یکی از نکاتی که راجع به کریپتوکارنسی وجود دارد، امکان استخراج آن توسط مردم است. هرکسی که منابع کافی برای این کار را داشته باشد، می‌تواند به استخراج ارز دیجیتال بپردازد؛ اما این کار انرژی بسیار زیادی را صرف کرده و ضررهای زیادی را به کشورها وارد می‌کند.

با این‌که بلاک چین به امنیت بالای خود شناخته می‌شود، اما مخازن ذخیره‌سازی کلیدهای مرتبط با رمزارزهای آف چین (Off-Chain) مانند صرافی‌ها و کیف پول‌ها را می‌توان هک کرد. بسیاری از صرافی‌ها و کیف پول‌های دیجیتالی در طول سال‌ها هک شده‌اند که گاهی منجر به سرقت میلیون‌ها دلار کوین شده است.

ارزهای دیجیتالی که در بازارهای عمومی معامله می‌شوند، از نوسان قیمت رنج می‌برند؛ بنابراین سرمایه‌گذاری‌ها نیاز به نظارت دقیق قیمت دارند. به‌عنوان‌مثال، بیت کوین افزایش کاهش‌های ناگهانی را تجربه کرده است. به‌عنوان‌مثال، ارزش آن در نوامبر ۲۰۲۱ به ۶۵ هزار دلار رسید و یک سال و نیم بعد به ۲۰ هزار دلار کاهش یافت. ازاین‌رو،  بسیاری از مردم ارزهای دیجیتال را ترندی موفقت می‌دانند و ادعا می‌کنند که پس از چند سال تب‌وتاب آن خواهد خوابید.

ویژگی‌های مهم ارزهای دیجیتال

نکته اصلی در جذابیت و عملکرد بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال ساخته‌شده بر پایه فناوری بلاک چین، این است که در نگهداری و انجام معاملات آن‌ها از یک حساب آنلاین استفاده شده است. این حساب آنلاین بر اساس یک ساختار اطلاعاتی توافق شده کاملاً امن است که توسط کل شبکه یک گره منفرد یا یک رایانه با کپی از دفترچه نگهداری می‌شود. قبل از تأیید، هر بلوک جدید ایجادشده باید توسط هر گره تأیید شود، جعل تاریخ معاملات تقریباً غیرممکن است!

بسیاری از کارشناسان، فناوری بلاک چین را دارای پتانسیل جدی برای استفاده در فعالیت‌هایی همچون رأی‌گیری آنلاین و سرمایه‌گذاری گسترده می‌دانند. مؤسسات مالی بزرگی همچون جی‌پی مورگان چیس (JPMorgan Chase) با کمک این فناوری، مراحل پردازش پرداخت را ساده کرده و هزینه‌های خود را کاهش داده‌اند. اما ازآنجایی‌که ارزهای دیجیتال کاملاً مجازی هستند و در یک پایگاه داده مرکزی ذخیره نمی‌شوند، در صورت از بین رفتن هارد دیسک یا نبود نسخه‌ی پشتیبان از کلید خصوصی، موجودی ارز دیجیتال از بین رفته و غیرقابل‌بازیابی می‌شود. در حال حاضر هیچ مرجع اصلی، دولت یا شرکتی وجود ندارد که به دارایی و اطلاعات شخصی شما دسترسی داشته باشد.

با تمام این اوصاف، در اینجا سوال مهمی مطرح است! تفاوت بین پول عادی و کریپتوکارنسی؟

تفاوت ارز دیجیتال و فیات

استفاده و استقبال عمومی از ارزهای دیجیتال، دنیای آینده‌ی ما را تشکیل خواهد داد. پس‌نیاز است که کمی درباره‌ی تفاوت ارزهای دیجیتال با پول‌های فیزیکی بنویسیم. یکی از تفاوت‌های اصلی ارزهای دیجیتال و فیات، غیرقابل برگشت بودن آن است. به‌بیان‌دیگر زمانی که یک تراکنش در شبکه‌ی بلاک چین انجام می‌شود، به‌هیچ‌وجه امکان برگشت آن وجود ندارد؛ مگر اینکه شخص گیرنده خودش پول را به‌حساب فرستنده منتقل کند.

تفاوت دوم مخفی بودن هویت در شبکه بلاک چین و ارزهای دیجیتال است. در شبکه بلاک چین هویت افراد قابل‌شناسایی نیست. فقط آدرس عمومی کیف پول (مانند شماره کارت‌های بانکی) و میزان موجودی آن قابل‌مشاهده است. سرعت و امنیت در معاملات ارزهای دیجیتال، پازل برتری را نسبت به پول عادی تکمیل می‌کند.
مورد دیگر اینکه ارزهای دیجیتال را می‌توان از هر نقطه‌ی جهان به نقطه‌ی دیگر بدون توجه به مسافت جغرافیایی، منتقل کرد.

در کل، تفاوت‌های اصلی ارزهای دیجیتال با پول عادی عبارتند از:

• مخفی بودن هویت افراد
• امنیت بالا و غیرقابل نفوذ بودن رمزارزها
• غیرقابل‌ برگشت
• سرعت‌ بالا در انجام تراکنش بدون محدودیت

آیا ارز دیجیتال قانونی است؟

ارزهای فیات قدرت خود را از دولت‌ها می‌گیرند. به عنوان مثال، هر اسکناس دلاری توسط دولت ایالات متحده پشتیبانی و چاپ می‌شود، اما قانون ارز دیجیتال چیست؟

ارزهای دیجیتال توسط هیچ نهاد دولتی یا خصوصی پشتیبانی نمی شوند؛ بنابراین، اثبات وضعیت حقوقی آن‌ها در حوزه‌های قضایی مختلف مالی در سراسر جهان دشوار است. در برخی از کشورها قانونی و در برخی غیرقانونی هستند. در بعضی از کشورها نیز هنوز قانونی برای آن وضع نشده است. در مقاله «قوانین ارزهای دیجیتال در کشورهای مختلف» می‌توانید بیشتر در این باره بخوانید و اطلاعات کسب کنید.

گفتار پایانی

ارزهای دیجیتال در دنیای امروز به یکی پربحث‌ترین موضوعات تبدیل شده است. خبرهایی که هر روز راجع به دنیای بلاک چین منتشر می‌شوند، مورد توجه بسیاری از افراد قرار می‌گیرند. حتی برخی از افراد تنها از راه بلاک چین و ارزهای دیجیتال کسب درآمد می‌کنند؛ این ویژگی رمزارزها باعث شده تا محبوبیت آن در طول سال‌ها افزایش پیدا کند. در این مقاله به سوالاتی همچون ارز دیجیتال چیست، چه انواعی دارد و مزایا و معایبش چیست، پرداختیم. به نظر شما ارزهای دیجیتال کدام جنبه از زندگی واقعی ما را تحت تاثیر قرار داده است؟ آیا این رمزارزها می‌توانند جایگزین ارزهای فیات شوند؟ پیش‌بینی خود را از آینده ارزهای دیجیتال با ما به اشتراک گذارید.

سؤالات متداول

• کلمه رمزارز از کجا به‌وجود آمده است؟

ارزهای دیجیتال بر پایه سیستم رمزنگاری‌شده‌ای هستند که امکان پرداخت امن به‌صورت آنلاین را با کمک توکن‌های مجازی فراهم می‌کنند. به همین دلیل به ارزهای دیجیتال، رمزارز گفته می‌شود.

• چطور می‌توان ارز دیجیتال خرید؟

هر سرمایه‌گذار می‌تواند ارز دیجیتال موردنظر خود را از طریق صرافی های معتبر ارز دیجیتال ایرانی مانند صرافی ارز دیجیتال بیت پین یا صرافی خارجی بایننس (Binance) خریداری کند.

• هدف از ساخت ارز دیجیتال چیست؟

بسیاری از کارشناسان فناوری بلاک چین، رمزارزها را دارای پتانسیل زیاد برای استفاده در رأی گیری‌های آنلاین و سرمایه‌گذاری گسترده می‌دانند و مؤسسات مالی بزرگ مانند جی‌پی‌مورگان چیس با کمک رمزارزها هزینه‌های معاملات را کاهش داده‌اند. کاهش هزینه‌ها در انتقال پول یکی از اهداف پرشمار خلق ارزهای دیجیتال است.

• چطور می‌توان از رمزارزها درآمد کسب کرد؟

ارزهای دیجیتال با امکان پرداخت آنلاین دارای توکن‌های مجازی هستند. یکی از راه‌های درآمدزایی در این صنعت سرمایه‌گذاری روی استخراج  بیت کوین است.

• محبوب‌ترین و باارزش‌ترین کریپتوکارنسی چیست؟

بیت‌کوین در حال حاضر با سهم ۶۰ درصدی از بازار ارز دیجیتال در رتبه یک و ارزهای دیجیتال دیگر مانند اتریوم، تتر و کاردانو رتبه‌های دو تا چهار باارزش‌ترین ارزهای دیجیتال جهان را دارند.